ไซนัส

หลายๆ ท่านคงเคยได้ยินเพื่อนพูดคำว่า “เป็นไซนัส” บาง คนก็บอกว่าตัวเอง “เป็นไซนัส” อีกหลายคนคงยังไม่รู้ว่าแปลว่าอะไร อันที่จริงแล้ว ไซนัส (Sinus) แปลว่า โพรง ซึ่งหมายถึงที่โล่ง ๆ ไม่มีอะไรบรรจุอยู่ ในที่นี้เราหมายถึงโพรงอากาศที่อยู่รอบ ๆ โพรงจมูกเราทั้งซ้ายและขวา ในคนปกติทั่วไปจะมีอยู่ข้างละ 4 โพรงอากาศ โพรงอากาศนี้เป็นที่โล่ง ๆ ในกะโหลกศีรษะของเรา แต่ละโพรงอากาศก็จะมีรูระบายอากาศตามธรรมชาติ โดยทั่วไปโพรงละ 1 รู ซึ่ง  จะระบายเข้าสู่โพรงจมูก เมื่อโพรงไซนัสมีการอักเสบเกิดขึ้นเรียกว่า เป็นไซนัสอักเสบ คนที่รู้จักโรคนี้แล้วคงไม่อยากเรียกยาวๆ ก็เลยเรียกกันย่อๆ ว่าเป็นไซนัส (เป็นที่รู้กัน) นานๆ เข้าคนชักไม่รู้กันก็เลยงง
    
โพรงไซนัสที่เรามีอยู่นั้นมีชื่อดังนี้คือ ETHMOID SINUS อยู่บริเวณระหว่างตาทั้งสอง ถัดไปคือ MAXILLARY SINUS อยู่บริเวณแก้ม ต่อไปคือ FRONTAL SINUS อยู่ที่หน้าผาก และ สุดท้ายคือ SPHENOID SINUS อยู่ในสุดของรูจมูกและอยู่ใต้ฐานกะโหลกศีรษะด้วย ชื่อเรียกโพรงไซนัสเหล่านี้ ฟังแล้วยังไงก็ไม่คุ้นหู  แต่มีความหมายในแง่ของอาการที่คนเป็นไซนัสอักเสบจะรู้สึกได้ นอกจากนี้เมื่อเกิดการอักเสบ ชนิดที่รักษาทางยาไม่หายแล้ว ต้องผ่าตัดรักษาก็จะมีวิธีการผ่าตัดไซนัสแต่ละบริเวณไม่เหมือนกัน

เมื่อไรจะสงสัยว่าเป็นไซนัส (อักเสบ)
    
ท่านเคยแปลกใจไหมว่าบางทีทำไมเป็นหวัดนานเหลือเกินไม่ หายสักที ทั้ง ๆ ที่รักษาอยู่แล้ว ทำไมไออยู่ได้เป็นเดือนๆ ทำไม ปวดฟันกรามด้านบนไม่หาย ทำไมปวดหัวหนักหัวบ่อย ๆ บางทีก็ สงสัยว่าแปรงฟันก็บ่อยยังถูกคนรอบข้างค่อนขอดว่าลมหายใจเหม็น   บางคนก็ปวดหัวไปแถบหนึ่ง ไม่หายง่าย ๆ ทั้งหลายที่ว่ามานี้ล้วนแต่เป็นอาการของไซนัสอักเสบ ทั้งสิ้น อาการของไซนัสอักเสบมีได้มากมายแล้วแต่ว่าไซนัสบริเวณใดเกิดอักเสบขึ้นมาและ เป็นชนิดฉับพลัน หรือเป็นมาเรื้อรัง อาการโดยทั่วไปมักจะมีดังนี้คือ คัดจมูก มีน้ำมูกข้นเขียวหรือเหลือง หายใจมีกลิ่นเหม็น ปวดศีรษะ เสมหะข้นไหลลงคอ ไอบ่อย บางคนก็มีเลือดออกจมูก ปวดแก้ม ปวดฟันกรามแถวบน ปวดจมูก ปวดหน้าผาก ปวดขมับ ปวดท้ายทอย หนัก ๆ หัว ในชนิดที่เป็นแบบฉับพลัน บางคนก็มีไข้ด้วย เท่าที่กล่าวมานี้เป็นอาการโดยทั่วไป ของการเป็นไซนัสอักเสบ ซึ่งยังไม่มีอะไรแทรกซ้อน บางคนก็มีอาการมากมายซึ่งก็ชวนให้สงสัยได้ แต่อาการบางคนน้อยมากเพียงแต่ไม่หาย สักที เช่น ไอเป็นเดือน ไปตรวจทีไรก็พบว่าหลอดลมอักเสบ เอกซเรย์ปอดก็ไม่พบอะไรผิดปกติ พอมาตรวจไซนัสค่อยพบสาเหตุไอเรื้อรังเป็นต้น

อะไรทำให้เป็นไซนัสอักเสบ
    
ส่วนใหญ่ไซนัสอักเสบจะเกิดจากการเป็นหวัดหรือฟันกรามแถวบนอักเสบ หรือไปถอนฟันแถวบนมาก่อน สาเหตุอื่นที่เป็นได้ก็ เช่น ประสบอุบัติเหตุ กระดูกใบหน้าแตกร้าว ถูกยิงกระสุนปืนเข้าใบหน้า ในเด็กบางทีก็เกิดจากการใส่สิ่งแปลกปลอมเข้ารูจมูกจนอักเสบ เช่น ใส่เม็ดถั่วเขียว ทิ้ง ไว้นานจนยาวเป็นถั่วงอกโผล่ออกมาก็มี ในเมื่อไซนัสอักเสบ   ส่วนใหญ่เกิดจากการเป็นหวัด ทำไมบางคน จึงเป็นไซนัสอักเสบต่อ  แต่บางคนไม่เป็น ทั้งนี้เพราะมีปัจจัยบางอย่างช่วยทำให้หวัดกลายเป็นไซนัสอักเสบนั่นเองคือ ไปว่ายน้ำดำน้ำ กระโดดน้ำตอนเป็นหวัด มี  ภูมิแพ้ ผนังจมูกคด มีริดสีดวง มีเนื้องอกในจมูก โครงสร้างผนัง   จมูกผิดปกติ อดหลับอดนอน เป็นหวัดแล้วปล่อยปละละเลย (กะว่าให้หวัดหายเอง)

ไซนัสอักเสบรักษาหายได้ไหม
    
ไซนัสอักเสบเกิดได้จากหลายสาเหตุดังที่กล่าวมาแล้ว บางชนิด ก็สามารถรักษาให้หายได้ บางชนิดก็อาจจะหายแล้วเป็นใหม่ได้อีก หรือบางชนิดก็หายยากมาก ขึ้นอยู่กับว่าเป็นมากเป็นน้อยรักษาแต่เนิ่นๆ หรือปล่อยทิ้งเรื้อรังแล้วค่อยมารักษา การรักษาไซนัสมี 2 แบบคือ รักษาทางยาปฏิชีวนะ (ยาฆ่าเชื้อโรค) ที่เหมาะสม ยาแก้คัดจมูก ยาลดบวมในเยื่อโพรงจมูก ยาลดน้ำมูก ยาแก้ปวด บางครั้งหมอหู คอ จมูก ก็ยังจำเป็นต้องดูดล้างเมือก หนอง ในโพรงไซนัสร่วมด้วย ที่สำคัญนอกเหนือไปจากการรักษาโดยแพทย์แล้ว ยังต้องปฏิบัติตัวให้ถูกต้องด้วย คือพักผ่อนนอนให้เพียงพอ ไม่ว่ายน้ำขณะรักษาอยู่ ไม่ดื่มเหล้าสูบบุหรี่ หลีกเลี่ยงพื้นที่ที่อุณหภูมิเย็นจัดหรือมีการเปลี่ยนอุณหภูมิฉับพลัน (เช่น จากร้อนมากไปยังเย็นจัดทันทีทันใด) ไม่เช่นนั้นจะรักษาไม่ได้ผล การรักษาไปเพียงอาทิตย์เดียวอาการดีขึ้นก็คิดว่าหายแล้วไม่ไปรักษาต่อแล้วก็ กำเริบเป็นอีก ทำให้เชื่อว่าเป็นไซนัสอักเสบแล้วรักษาไม่หายทั้ง ๆ ที่ จริง ๆ แล้วควรจะหายได้ถ้ารักษานานพอ แต่ผู้ป่วยหายไปจากการดูแลของแพทย์เองต่างหาก อย่างไรก็ตามบางคนก็หายแล้วเป็นอีก หรือรักษาทางยาไม่ได้ผลก็อาจจะจำเป็นต้องใช้วิธีผ่าตัดรักษา ผู้ป่วยที่ต้องใช้วิธีผ่าตัดรักษามักจะมีโครงสร้างในจมูกที่ทำให้เป็นไซนัส อักเสบง่าย หรือมีก้อนเนื้อในจมูกอุดตันอยู่ เช่น ริดสีดวงจมูก

ไม่อยากเป็นไซนัสทำไงดี
    
การดูแลร่างกายโดยทั่วไปให้สุขภาพแข็งแรงก็สามารถทำให้เราไม่ค่อยติดเชื้อ ทางเดินหายใจได้ง่าย ๆ วิธีการง่าย ๆ ก็คือนอนพักผ่อนให้เพียงพอ แล้วออกกำลังกายสม่ำเสมอไม่หักโหม แต่ต้องไม่ว่ายน้ำตอนเป็นหวัดหรือกำลังจะเป็นหวัด อยู่ในที่อุณหภูมิพอเหมาะไม่เย็นจัด หรือไม่มีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิแบบฉับพลัน ถ้าเป็นหวัดแล้วให้รีบมารักษาแต่เนิ่น ๆ เพียงเท่านี้ก็จะช่วยป้องกันไม่ให้เป็นไซนัสอักเสบได้แล้ว