ริดสีดวงทวาร

ริดสีดวงทวารคือการที่ส่วนของหลอดเลือดที่ปลายลำไส้ใหญ่ และบริเวณทวารหนักมีการบวมโป่งและขดพอง และมีหลอดเลือดบางส่วนยื่นออกจากทวารหนัก ซึ่งมีทั้งชนิดที่เกิดขึ้นภายในและภายนอกของทวารหนัก ต้นเหตุเกิดจากที่เส้นเลือดดำถูกอุด เนื่องจากการเบ่งถ่ายอุจจาระบ่อยๆ การนั่ง หรือยืน ท่าเดิมนานๆ ไม่ค่อยได้เคลื่อนไหว ขาดการออกกำลังกาย ท้องผูกบ่อยๆ กินอาหารรสจัด หมักดอง สุรา เบียร์ จึงทำให้มีการไหลคั่งของเลือดดำอยู่ตามบริเวณทวาร และแข็งตัวกลายเป็นลิ่มอยู่ภายในเส้นเลือด ในกรณีที่เป็นมาก จะทำให้เลือดออกและปวดทวาร ความลำบากที่เกิดขึ้นจากริดสีดวงทวารคือ หัวริดสีดวงเกิดแตกขึ้น และมีเลือดไหลออกมาก มีแผลแตกเป็นรอยยาวตามทวาร ในขณะที่เกิดท้องผูก อุจจาระแข็ง การถ่ายอุจจาระต้องเบ่งแรง จึงเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้ริดสีดวงแตก อาการที่เป็นบ่อยคือ เลือดออกประจำ และรู้สึกเจ็บปวดเวลาถ่ายอุจจาระ

โครงสร้างทวารหนัก

ภาย ในทวารหนัก (ทวารหนักอยู่ต่อจากลำไส้ใหญ่ตอนล่าง สุด เป็นลำไส้ใหญ่ส่วนที่ต่อกับทวารหนัก) จะมีแนวเส้นที่เรียกว่า เส้นเด็นเทท หรือเส้นเพ็กทิเนท (Dentate line หรือ Pectinate line) ซึ่งเป็นเส้นแบ่งทวารหนักออกเป็นส่วนล่างและส่วน บน ทั้งนี้เมื่อเกิดริดสีดวงทวารในส่วนที่อยู่ใต้ต่อเส้นเด็นเทท เรียกว่า “โรคริดสีดวงภายนอก(External hemorrhoids)” และเมื่อเกิดริดสีดวงทวารเหนือต่อเส้นเด็นเทท เรียกว่า “โรคริดสี ดวงภายใน (Internal hemorrhoids)”

โรดริดสีดวงทวารเป็นโรคที่พบได้บ่อย  โดยมีอาการทางทวารหนักที่สำคัญคือเลือดออกขณะและหลังถ่ายอุจจาระ   และติ่งเนื้อขอบทวาร อาการในระยะแรกมักเป็น ๆ หาย ๆ ไม่รุนแรง  ผู้ที่มีการดำเนินโรคมากขึ้นเรื่อย ๆ มีไม่มากนักและมักกินเวลานานหลายปีก่อนจะถึงระดับที่รุนแรง  ริดสีดวงแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ

ริดสีดวงภายใน

คือ การที่เนื้อเยื่อของทวารหนัก  ที่อยู่สูงกว่าdentate line  เลื่อนตัวลงมาทางปากทวารหนักทำให้เกิดอาการเลือดออกขณะถ่ายอุจจาระ  หรือยื่นออกมาจากขอบทวารหนัก

ริดสีดวงภายนอก 

คือเนื้อเยื่อที่อยู่ใต้ dentate line ยืดออกเป็นติ่งเนื้อ

ริดสีดวงภายในแบ่งตามความรุนแรงเป็น 4 ระยะ คือ

    ระยะที่ 1    ริดสีดวงอยู่เหนือ dentate line และไม่ยื่นออกมานอกขอบทวาร
    ระยะที่  2   ริดสีดวงยื่นออกมานอกขอบทวาร ขณะถ่ายอุจจาระและเลื่อนกลับเข้าไปในทวารหนัก หลังถ่ายอุจจาระ
    ระยะที่  3  ริดสีดวงยื่นออกนอกขอบทวาร  ขณะถ่ายอุจจาระ และหลังถ่ายอุจจาระต้องดันกลับเข้าไปในทวารหนัก
    ระยะที่  4  ริดสีดวงยื่นออกนอกทวารหนักตลอดเวลา

ริดสีดวง ทวารภายในและภายนอกจะเกิดร่วมกันได้บ่อยครั้ง การดูแลรักษาพิจารณาจากชนิด และ ความรุนแรงของโรค  ทั้งนี้การรักษามุ่งเพื่อบรรเทาอาการ  และไม่จำเป็นต้องขจัดหัวริดสีดวงทวารที่มีอยู่ทั้งหมด

สาเหตุของริดสีดวงทวาร

เกิดจากการที่หลอดเลือดดำหรือเนื้อเยื่อรอบทวารมีความดันสูงทำให้หลอดเลือดมีการโป่งพองออก โดยเฉพาะเมื่อเวลาเบ่งอุจาระ

ผู้ที่เสี่ยงสูงต่อการเกิดริดสีดวงทวาร

    ท้องผูก การนั่งแช่นานๆ รวมทั้งนั่งถ่ายอุจจาระนานๆ ทำให้ต้องเบ่งอุจจาระเป็นประจำ แรงเบ่งจะเพิ่มความดัน และ/หรือการบาดเจ็บในกลุ่มเนื้อเยื่อหลอดเลือด ส่งผลให้หลอดเลือดโป่งพอง หรือหลอดเลือดขอดได้ง่าย
    ท้องเสียเรื้อรัง การอุจจาระบ่อยๆจะเพิ่มความดัน และ/หรือการบาดเจ็บต่อกลุ่มเนื้อเยื่อหลอดเลือด เช่นกัน
    อายุ ผู้สูงอายุจะมีการเสื่อมของเนื้อเยื่อต่างๆรอบหลอดเลือด รวมทั้งของกลุ่มเนื้อเยื่อหลอดเลือด หลอดเลือดจึงโป่งพองได้ง่าย
    การตั้งครรภ์ เพราะน้ำหนักของครรภ์จะกดทับลงบนกลุ่มเนื้อเยื่อหลอดเลือด จึงเกิดหลอดเลือดบวมพองได้ง่าย
    โรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกิน ส่งผลให้เพิ่มแรงดันในช่องท้องและในอุ้งเชิงกรานสูงขึ้น เช่นเดียวกับในหญิงตั้งครรภ์
    การมีเพศสัมพันธ์ทางทวารหนัก จึงเกิดการกดเบียดทับ/บาดเจ็บต่อกลุ่มเนื้อเยื่อหลอดเลือดส่วนนี้เรื้อรัง จึงมีเลือดคั่งในหลอดเลือด เกิดโป่งพองได้ง่าย
    โรคแต่กำเนิดที่ไม่มีลิ้นปิดเปิด (Valve) ในหลอดเลือดดำในเนื้อเยื่อหลอดเลือดซึ่งช่วยในการไหลเวียนเลือด จึงเกิดภาวะเลือดคั่งในหลอดเลือด จึงเกิดหลอดเลือดโป่งพองง่าย
    อาจจากพันธุกรรม เพราะพบโรคได้สูงกว่า เมื่อครอบครัวมีประวัติเป็นโรคริดสีดวงทวาร

อาการของโรคริดสีดวงทวาร

    มีก้อนเนื้อปลิ้นจากภายในขณะเบ่งถ่ายอุจจาระ และยุบกลับเข้าไปเมื่อหยุดเบ่ง เมื่อเป็นมากต้องดันจึงจะกลับเข้าไป     และขั้นสุดท้ายอาจย้อยอยู่ภายนอกตลอดเวลา
    มีเลือดแดงสดหยดออกมา หรือพุ่งออกมาขณะเบ่งถ่าย หรือหลังถ่ายอุจจาระจำนวนแต่ละครั้งไม่มากนัก ไม่มีอาการปวด หรือแสบขอบทวาร หรือพบเลือดบนกระดาษชำระ เลือดที่ออกจะไม่ปนกับอุจจาระไม่มีมูก และมักหยุดได้เอง อาการเหล่านี้จะเป็นๆหายๆ
    เมื่อเป็นมาก หลอดเลือดจะบวมมาก รวมทั้งเนื้อเยื่อเกี่ยวพันรอบหลอดเลือดจะบวมออกมาถึงปากทวารหนัก เห็นเป็นก้อนเนื้อนิ่ม ปลิ้นโผล่ออกมานอกทวารหนัก ซึ่งในภาวะเช่นนี้ จะก่ออาการเจ็บปวดได้
    นอกจากอาการดังกล่าวแล้วผู้ป่วยบางรายอาจจะมีอาการคันรอบทวารหนัก
    อาจจะมาด้วยอาการมีมูกหลังจากถ่ายอุจาระ
    เมื่อมีลิ่มเลือดเกิดในริดสีดวงที่โป่งพองจะก่ออาการปวด เจ็บ บวม และก่ออาการระคายเคืองบริเวณรอบปากทวารหนัก และอาการคัน แต่มักไม่ค่อยพบมีเลือดออกจากติ่งเนื้อนี้

1. การวินิจฉัยริดสีดวงทวาร

หลักการวินิจฉัยที่สำคัญ

    คือ การแยกโรคออกจากโรคอื่น ๆเช่นโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งทวารหนัก
    ตรวจดูขอบทวารหนัก ส่วนใหญ่จะปกติ   หรือ อาจเห็นริดสีดวงทวารหนักยื่นออกมา
    การตรวจทวารหนักด้วยนิ้วมือ (PR) ไม่ช่วยวินิจฉัยริดสีดวงทวารหนัก แต่ช่วยตรวจแยกโรคอื่น ๆ ที่มีอาการคล้ายริดสีดวงทวารหนัก โดยเฉพาะก้อนหรือแผลบริเวณทวารหนักหรือภายใน rectum
    การตรวจด้วยส่องดูทวารหนัก anoscope  จะตรวจพบหัวริดสีดวงภายในได้ชัดเจน ควรทำเสมอเพื่อการวินิจฉัยโรคที่แน่นอน
    การตรวจด้วยส่องด้วยกล้อง sigmoidoscope  ควรทำในรายที่มีอายุมาก    และจำเป็นต้องทำถ้ามีประวัติขับถ่ายผิดปกติเรื้อรัง  หรือถ่ายเป็นมูก ปนเลือด หรือคลำก้อนได้ภายในทวารหนัก
    การส่งตรวจด้วยสวนสี x-ray ลำไส้ใหญ่ barium enema หรือการส่องกล้องดูลำไส้ใหญ่ colonoscopy ใช้ตรวจในกรณีทีอาการไม่ชัดเจนว่าเป็นโรคอะไรหรือมีอาการอื่น ๆ รวมทั้งตรวจในผู้ป่วยสูงอายุ
    การตรวจร่างกายตามปกติ

จะต้องรายงานแพทย์ทุกครั้งหากมีอาการดังต่อไปนี้

    น้ำหนัดลงชัดเจน
    ระบบขับถ่ายผิดปกติ เช่นท้องผูกสลับกับท้องผู้ก
    มีการเปลี่ยนแปลงของสีอุจาระ
    อุจาระมีเลือดปน
    พบมูกในอุจาระ

สั่งซื้อ ยารักษาโรคริดสีดวงทวารหนัก ได้ที่นี่

http://www.mahathartosot.com/product/2/ยารักษาโรคริดสีดวงทวารหนัก